Ik ben uitwisselingsstudent bij dee EHESS (spreek uit: uh-ash-uh-es-es), oftewel l'Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, oftewel de Hogere School voor de Sociale Wetenschappen. Zoiets. Want het Franse universiteitssysteem is niet net als in Nederland, waar je gewoon 12 universiteiten hebt die allemaal ongeveer een gelijke status hebben. In Frankrijk heb je (als ik onze Amerikaanse professor John Bowen goed heb begrepen) ook nog onderscheid in goeie/gerenommeerde en de wat mindere universiteiten, en EHESS is dan zo'n "topuniversiteit". In Amerika merkte je echt dat Washington University een vrij hoge status (lees: veel geld) heeft, maar of die Fransen smijten niet met geld, of een topinstituut zijn wil niet zeggen dat je ook automatisch veel geld hebt, want je ziet het topinstituut er niet aan af....maar goed, even verder met de uitleg. In Nederland is de universiteit opgedeeld in faculteiten, en de onderzoekers van die faculteit zitten allemaal in hetzelfde gebouw bij elkaar. Wat mij heel logisch lijkt voor de onderlinge samenwerking. Maar in Frankrijk doen ze het anders: de EHESS zit ten eerste in een aantal steden in Frankrijk. Ten tweede, een onderzoeker kan daar zijn eigen groep beginnen, wat ze hier een "laboratorium" of "lab" noemen. Heel maf natuurlijk, want bij lab denken wij meteen aan een steriele ruimte waar mensen in witte jassen door grote brillen naar pruttelende reageerbuisjes turen. Maar hier is het heel gewoon om sociale wetenschappen te bedrijven bij een lab, of op z'n Frans, een "labo".
Bent u er nog? De uitleg is bijna voltooid hoor! Het lab waarbij ik zit, is het LIER (Laboratoire interdisciplinaire d’études sur les réflexivités). Hieraan zijn een stuk of 15 onderzoekers verbonden en een stuk of 20 PhD studenten (oftewel promovendi). We zijn gehuisvest in een prachtig oud gebouw in Saint Germain des Pres, het beroemde hart van het Parijse schrijversgilde. Het kantoor is vrij klein, vier kamers, een overlegruimte en een keukentje, en dan ben je er wel. Dat is toch veel te klein voor al die medewerkers?? Hoor ik u denken. Tja, dat zou je denken....maar er is gek genoeg bijna niemand! Waar ze allemaal uithangen, geen idee. Veel schijnen thuis te werken, en sommigen zijn op veldwerk natuurlijk (voor de niet-antropologen onder ons: zo noemen wij het observeren en interviewen, dat doe je meestal op een bepaalde locatie, zoals ik in een verpleeghuis. De term veldwerk stamt natuurlijk nog uit de tijd dat antropologen met een wit tropenhoedje op een paar jaar van hun leven doorbrachten bij een onbekende stam in Afrika).
Het harde leven van de Parijse PhD student
De meeste PhDs werken in de EHESS bibliotheek. Waar wij, verwende PhDs in Amsterdam, prachtige flexwerkplekken hebben, compleet uitgerust met groot beeldscherm, verstelbaar bureau, verstelbare stoelen, en zelfs mogen beschikken over een eigen laptop en smartphone, heeft de Parijse EHESS PhD student welgeteld....niets van dat al. Dus, de meesten brengen hun dagen door in bibliotheken (er zijn tal van universiteitsbibliotheken in Parijs, verspreid door de stad), of thuis, of - in 1 geval dat ik ken - bij hun ouders thuis, want dat riante salaris wat wij ontvangen moeten zij ook ontberen. De meesten krijgen drie jaar een beurs en daarna mogen ze het uitzoeken. De gemiddelde PhD student is hier toch wel 6-7 jaar bezig - dat is noodzakelijk omdat de Fransen nog steeds zeer veel waarde hechten aan intellectualiteit en mooie, ingewikkelde zinnen - dus reken maar uit, de meesten hebben op z'n zachtst gezegd niet breed. Hun dissertatie - altijd een boek, want, zie de zin hiervoor - schrijven ze op houten stoelen aan te hoge tafels in de bieb (hallo rug- en nekklachten!). Goedkoop fatsoenlijk eten is hier ook al niet te krijgen: er zijn weinig eetfaciliteiten, die er zijn zijn blijkbaar niet echt lekker (hoe anders is dat tegenwoordig op de UvA!), en het restaurant in de EHESS bieb, waar de meeste PhD studenten werken, is....alleen toegankelijk voor vaste medewerkers. Die hebben een pasje. En zonder pasje moet je 11 euro (!) betalen voor een maaltijd, waar je bij de UvA 7-8 euro betaald voor een betere maaltijd. Wat ons brengt bij het volgende onderwerp: de hiërarchie (mijn favoriete onderwerp :-D)
Hiërarchie
De oplettende lezer heeft in het voorgaande waarschijnlijk al iets van statusverschil bespeurd tussen PhD studenten en vaste onderzoekers. Heb ik dit tot nu toe wat impliciet beschreven, welnu, hier volgt een meer expliciete beschrijving. Waar zal ik beginnen...
Het kantoor natuurlijk. Voor de PhDs is er een ruimte met 4 bureaus, een daaraanvast nog een kamer met 1 bureau. Midden in de kamer staat een wandje om wat privacy te creëren. De vier bureau's zijn allemaal verschillend en van verschillende hoogten, maar liefst 1 bureau is uitgerust met een hele echte bureaustoel (de andere drie met normale stoelen), op 1 bureau staat een nieuwe iMac computer, een ander bureau een redelijk nieuwe PC, en op de andere twee bureaus oude trage PC's. Er zitten van die lekkere oude lawaaiige toetsenborden aan vast (nooit gedacht dat ik daar nog eens op zou typen!). Hieronder wat foto's voor een beter beeld.
Het fijnste bureau, aan het raam, goeie pc, en mét bureaustoel!
De scheidingswand in het PhD kantoor
Een van de gedateerde toetsenborden. De Fransen zouden trouwens de Fransen niet zijn, als ze niet weer eens hun eigen versie van het universele QWERTY toetsenbord hadden bedacht...namelijk het uiterst handige AZERTY. Dit zeg ik zeer ironisch, want naast dat een aantal letters op een andere plek zitten (de a,m,z,w...oftewel, je vloekt heel wat af tijdens het typen), hebben ze ook nog bedacht om a) de punt als shift-functie in te stellen (iedere keer als je een punt typt, moet je dus de shift toets ingedrukt houden. Gelukkig gebruik je punten niet zo vaak...maar niet heus), een b) ook de cijfers kun je alleen met de shift-toets bereiken. Welke malloot heeft dit bedacht...o ja nog iets leuks: alle Engelse termen zijn - natuurlijk - vervangen door Franse (Échap voor Esc, Entrée voor Enter, Fin voor End, Supprimer voor Delete), behalve 1: de Home knop! Daar konden ze vast geen equivalent voor bedenken...dus hebben ze maar een pijltje getekend :-)
Dan de vaste onderzoekers. Die hebben of hun eigen kamer, of delen die met een collega. Zij hebben mooie werkplekken, uitgerust met comfortabele bureaustoel en nieuwe computers. Ironisch genoeg, zoals ik al eerder zei, zijn ze er bijna nooit. Ik heb in een paar weken tijd 2 keer dezelfde onderzoeker gezien en nog 2 anderen 1 keer, that's it. Ach, zou je denken, als ze er toch niet zijn, en je hebt (zoals ik) snel last van je rug en schouders, dan mag je toch wel even hun stoel lenen...? Maar nee, daar is geen sprake van. Corontin, een jongen die ook vaak op kantoor werkt, raadde me dit ABSOLUUT af (!) Sterker nog: het is zelfs "verboden" om op hun kamers te komen! Wat denken die PhD studenten wel, dat ze een beetje aan onze dure spullen kunnen zitten?? Dus iedere dag loop ik langs die heerlijke stoelen, smachtend kijkend, als ware het juwelen in een etalage. En ga vervolgens op mijn gammele stoel zitten, 8 uur lang....gelukkig heb ik vorige week de stoel van Lina, de secretaresse, gekregen (nadat ik erom gevraagd had natuurlijk ;-)) omdat zij een nieuwe stoel had besteld. Dat scheelt! En zo sprokkel ik mijn ergonomische werkomgeving beetje bij beetje bij elkaar...wat ik in St Louis kon, kan ik hier immers ook! Hiërarchie of niet. Ik heb verder nog een waterfilterkan geconfisqueerd die stof stond te happen in een ander, ongebruikt, keukentje. Goh meneer de professor, mag ik die misschien hebben? Maar natuurlijk! Er moet nog een nieuwe filter in en dan kan ik thuis ook heerlijk gefilterd water drinken in plaats van dat water met dat harde chloorsmaakje wat uit de kraan komt hier. Zo!
Stiekem vastgelegd toen er niemand was: één van de kamers van de onderzoekers...! Met hun mooie bureaus en stoelen, waar dus bijna nooit iemand op zit...
Tot slot van het hoofdstuk hiërarchie het klapstuk: professoren spreken hun studenten hier aan met "vous", oftewel: u. U?!?! Stel je voor dat mijn promotor Robert mij 4 jaar lang met u zou aanspreken! Wat een afstand...en bovendien hilarisch en totaal misplaatst in egalitair Nederland. Ook de studenten dienen vous te zeggen tegen hun begeleiders natuurlijk. Jaja, waar je als PhD student in Nederland duidelijk een trapje hoger staat dan normale studenten, stel je hier als PhD student net als in Amerika erg weinig voor. Je staat onderaan de academische ladder en je zal het weten ook. De professoren van ons "lab" wilden de studenten zelfs laten betalen voor de koffie...! Maar toen zijn ze gelukkig succesvol in opstand gekomen. Er zijn dus lichtpuntjes :-)
Ik werk trouwens het liefst in het lab, ik heb de bibliotheek een paar keer geprobeerd, maar ik krijg daar meer last van mijn nek en schouders door het rare hoogteverschil tussen bureau en stoel. Verder wel fijn werken, en iedereen is er dus ook gezellig samen lunchen. Maar op het lab is toch fijner: eigen koelkast, je kan thee zetten, weinig mensen om je heen, redelijke stoelen...en een lekker oud krakend gebouw. Daar werk ik dus!
Overlegruimte, met...
...lekkere bank voor als je even een tukje wil doen (doe ik niet hoor! Ik werk)
Het keukentje, met koelkast, waterkoker, waterfilterkan, lekkere theetjes en chocolaatjes...
Dagritme op een werkdag
Hoezeer ik ook in Parijs zit, er moet, zoals ik al zei, ook gewerkt worden. En dat doe ik naar hartelust. Tijdelijk wonen en werken in een ander land heeft twee enorme voordelen: je wordt niet afgeleid door allerlei meetings, afspraken, seminars enzovoort, dus je kan je volledig focussen op JOUW werk. Een situatie die ik in Nederland maar niet kon bereiken, en hier dus wel: van 's ochtends vroeg tot begin van de avond helemaal volledig focussen op één ding, het schrijven van mijn dissertatie. Of, het rapport over de interventie die ik gevolgd heb nu even. Maar dat is bijna af, en daarna kan ik er gewoon elke dag de hele dag aan werken. Een verademing!! Ten tweede, ook je sociale leven is sterk gereduceerd, dus je houdt simpelweg meer tijd over en dat geeft een enorme rust. Het kost me in deze mooie stad vanzelfsprekend geen enkele moeite om die tijd op te vullen ;-) Ik pak een Velibje en fiets gewoon ergens heen!
Mijn dagen doordeweeks zien er als volgt uit: 's ochtends spring ik op de Velib, race ik tussen auto's, motors en scooters door naar de overkant van de Seine (iedere dag langs de Notre Dame...jaja je hoort mij niet klagen ;-)), alwaar zich dus het LIER kantoor bevindt. Velib in de stalling, de 5 trappen op (hijg hijg), en ik ga achter de computer met goede bureaustoel zitten. Er is meestal 1 ander iemand, Corentin (een jongen), die komt net na of voor mij binnen, en Héloise is er ook vaak. En Mischa, een Nederlandse jongen die eerder meedeed aan het uitwisselingsprogramma en zogezegd is blijven hangen: hij doet er nu zijn PhD. Iedereen werkt heel fijn in stilte en om 13 uur wordt er gegeten - dat is overal zo, de standaard lunchtijd is 13 uur. Dan komen natuurlijk niet zoals bij ons de boterhammetjes met kaas tevoorschijn: nee, zoals in ieder ander land (Echt! Wij zijn de enigen met deze rare cheap ass lunch) komen hier hele maaltijden tevoorschijn. Het toppunt was wat mij betreft Corentin gisteren, die gewoon twee grote kippenbouten weg zat te kluiven! Ik maak 's ochtends een grote salade, want als je geen koolhydraten eet met de lunch, heb je eenvoudigweg geen after lunch dip. Als ik brood eet, val ik meestal rond 14 uur in slaap. Toch wat onhandig op kantoor (maar als het gebeurt, doe ik toch gewoon m'n ogen dicht hoor...powernapje).
Tijdens de lunch wordt er natuurlijk Frans gepraat. Hoe ik ook mijn best doe om dit te volgen, het gaat me echt boven mijn pet. Al mijn geknaag helpt ook niet want daardoor hoor je minder goed wat mensen zeggen. Dus, mijn tactiek is nu dat ik ze eerst lekker laat keuvelen en soms vraagt iemand vanzelf of ik het begrepen heb, het antwoord is dan nee en dan volgt een uitleg in het Engels, of ik vraag zelf of ze het nog even willen vertalen. Ja zeg, ik ben me daar betoeterd, ik ga er niet voor Jan met de korte achternaam bijzitten...! Gelukkig spreekt iedere student die ik tot nu toe ontmoet heb gewoon Engels...of nou ja, gewoon, ze komen uit hun woorden ;-)
Rond 18.30 uur ga ik weer naar huis, weer door het spitsverkeer. Het is best wel oppassen met dat fietsen, maar ik vind het stiekem wel leuk, even wat adrenaline kweken na zo'n dagje kantoor! Weer langs de Notre Dame (dag Dame!) en zoeken naar een vrij Velib plekje, want die zijn er niet veel in mijn buurt rond deze tijd. Hoe later op de dag, hoe meer je moet zoeken. Gelukkig lukt het tot nu toe altijd om een plekje te vinden. Gisteren was ik zowaar in een wedstrijdje verwikkeld met een kerel, ik voelde gewoon dat hij wilde parkeren waar ik ook wilde dus ik haalde hem in, maar hij was me te slim af (kwestie van goed de stoplichten uitkienen) en ja hoor, hij parkeerde vlak voor m'n neus in het laatste plekje! Gv&^%@! Hij won op ervaring. Wacht maar, nog even en ik ben ze te slim af!
Daarna thuis koken/restjes opeten rond 20-20.30 uur, wat vroeg is voor Franse begrippen (men eet hier rond 21 uur, de knorrende maag rond 18-19 uur wordt hier natuurlijk stilgehouden met, jawel, het kaasplankje), maar ik vind het dan wel mooi. Nou en dan nog even iets kijken en dan klim ik mijn superhoge hoogslaper in (trapje van 10 treden). Nou goed. Weten jullie dat ook weer allemaal. Net zo saai als ieder ander werkend leven. Maar goed, ik kan wel iedere dag twee keer "dag Dame!" zeggen en de Seine oversteken. Dat dan weer wel ;-)
Kaasplankje
Even off-topic: het was natuurlijk een kwestie van tijd voordat ik ook met een kaasplankje op een terras zou zitten! Hieronder gezellig met Lauren en Nicole, zondag, de eerste dag waarop je zonder jas kon zitten! Nou ja ik dan, Lauren heeft haar jas aan zoals u ziet.
Oh oh oh wat een lekker kaasplankje!! Echt heerlijk, zelfs die blauwe, en daar houd ik normaal helemaal niet van! O ja trouwens nog een leuk wijnweetje: vrijdag was er een feestje in een café. Niet zo'n mooi, sjiek, Frans café, maar een studententent met maar 1 wc, zo'n tent. Ik bestelde een rood wijntje. Kreeg ik de wijnkaart onder mijn neus gedouwd! Haha, ik lachte me rot. Dat kan ook alleen in Frankrijk :-D
En tot slot nog een mooi plaatje van het Parijse Pantheon, dat plotseling en onverwacht ineens boven de gebouwen uittorent...prachtig! Kwam ik zo eens tegen op een fietstochtje...
